Vraag gratis advies aan
Doe de Vitaminetest
Gevolgen van roken: wat doet nicotine met je lichaam?
Dat roken slecht voor je is, hoeven we waarschijnlijk niet meer te vertellen. Maar wat doet nicotine precies met je lichaam? Deze stof, die van nature aanwezig is in tabak, heeft een complexe invloed op zowel je lichamelijke als geestelijke gezondheid.
Lees verder onder de afbeelding
Onderwerpen in dit artikel
- Wat is nicotine?
- Is nicotine schadelijk?
- Wat doet nicotine met je hersenen?
- Wat doet roken met je lichaam?
- Achter de rook: wat nicotine doet met je lichaam
Wat is nicotine?
Nicotine ken je misschien alleen als de ‘boosdoener’ in sigaretten, maar het is eigenlijk meer dan dat. Het is een natuurlijke stof, genaamd een alkaloïde, die we aantreffen in de nachtschadefamilie van planten. Nicotine komt dus ook in kleinere hoeveelheden voor in groenten zoals tomaten, aardappelen en aubergines!1 Tabaksplanten behoren tot diezelfde groep. Hierin fungeert nicotine als een soort natuurlijke afweer tegen insecten.
Nicotine heeft een snelle, tijdelijke werking op het zenuwstelsel. Maar wat de stof zo intrigerend maakt, is het vermogen om zowel stimulerend als ontspannend te werken. Daarom wordt nicotine aan de ene kant gewaardeerd om zijn potentiële therapeutische eigenschappen in de geneeskunde. Maar is het aan de andere kant berucht om de (onder andere) verslavende effecten in sigarettenrook.
Is nicotine schadelijk?
De grote vraag als we het hebben over wat nicotine met je lichaam doet, is vaak: is het schadelijk? Het antwoord is niet zo zwart-wit. Nicotine op zichzelf is niet de hoofdoorzaak van de ernstige gezondheidsproblemen die we (op dit moment) relateren aan roken. Dat zijn vooral de teer, koolmonoxide en andere schadelijke stoffen in sigarettenrook.
Maar nicotine is wel degelijk schadelijk op andere manieren. Ten eerste is het sterk verslavend, en dat is waar de problemen beginnen. Want deze verslaving kan leiden tot een constante blootstelling aan alle andere schadelijke stoffen in sigaretten.
Wat doet nicotine met je hersenen?
Wanneer je nicotine binnenkrijgt, gebeurt er van alles in je hersenen. Het stimuleert de afgifte van verschillende neurotransmitters, waaronder dopamine. Deze staat bekend om het geven van een gevoel van genot en beloning. In stressvolle situaties kan nicotine zelfs een kalmerend effect hebben, wat voor sommigen een reden is om naar een sigaret te grijpen.2
Lees meer over de werking van dopamine in ons blog over dopamine detox.
Even lijken deze effecten wel fijn. Maar wat doet nicotine met je hersenen op de lange termijn? Daar wordt het verhaal wat gecompliceerder. Chronisch nicotinegebruik kan zorgen voor veranderingen in de hersenstructuur en -functies. Dit betekent dat de manier waarop je hersenen reageren op nicotine en hoe ze cognitieve functies uitvoeren, kan veranderen. Hieronder vallen je aandacht, leervermogen en geheugen. Sommige studies suggereren dat dit zelfs kan leiden tot verstoringen van deze cognitieve functies.3,4,5,6
Wat doet roken met je lichaam?
De rook van een sigaret bevat een mix van (zeer) schadelijke chemicaliën, waaronder veel vrije radicalen. De antioxidanten in het lichaam proberen deze vrije radicalen te neutraliseren, maar bij langdurige blootstelling kunnen ze overweldigd worden. Een overschot aan vrije radicalen leidt tot oxidatieve stress en schade aan lichaamscellen. Nicotine kan daarmee bijna elk deel van je lichaam beïnvloeden:7
Longen
Sigarettenrook irriteert de luchtwegen wat kan leiden tot hoesten, slijmproductie en kortademigheid. Daarnaast kan het de trilhaartjes in de longen – die vuil en slijm afvoeren – beschadigen. Hierdoor kunnen vuil en schadelijke stoffen dieper in de longen terechtkomen, meer schade veroorzaken en zorgen voor een verminderde longfunctie.
Lees ook onze blogs over de voordelen van een goede ademhaling en met tips tegen droge hoest.
Hart en vaten
Eén van de bekendste effecten van nicotine is dat het de bloeddruk en hartslag verhoogt. Op lange termijn kan dit extra belasting voor het hart betekenen. Roken kan bovendien het cholesterolgehalte in het bloed verhogen, wat een extra risicofactor vormt.
De beste voeding voor hart en vaten vind je in een eerder geschreven artikel.
Immuunsysteem
Rokers hebben vaak een lagere immuunfunctie en een langzamere wondgenezing. Sigarettenrook kan de werking van immuuncellen verstoren en de productie van cytokinen verminderen.8
Benieuwd hoe onze weerstand werkt? Lees dan alles over het immuunsysteem.
Verhoogde behoefte aan vitamine C
Roken veroorzaakt een verhoogde oxidatieve stress in het lichaam, wat resulteert in een grotere behoefte aan antioxidanten zoals vitamine C.9 Daarnaast kan sigarettenrook de opname van vitamine C verstoren door een verminderde bloedtoevoer naar de darmen.
Bekijk ook onze top-10 fruitsoorten met vitamine C.
Bloedsuikerspiegel
Nicotine vermindert de gevoeligheid van cellen voor insuline, waardoor het lichaam meer insuline nodig heeft om de bloedsuikerspiegel te reguleren. Bovendien kan roken de opname van glucose door de cellen verminderen, waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt.
Bekijk ook onze tips voor een stabiele bloedsuikerwaarde.
Huid
Roken kan de huidveroudering versnellen.10,11 De vrije radicalen in sigarettenrook kunnen collageen en elastine afbreken, waardoor de huid minder elastisch wordt en rimpels en kraaienpootjes ontstaan. Een verminderde bloedtoevoer naar de huid kan zorgen voor een grauwe, vale teint en doffe uitstraling.
Lees meer over de relatie tussen collageen en rimpels of bekijk onze tips voor huidverjonging.
Gebit
Teer in sigarettenrook kan zich afzetten op de tanden, waardoor ze geel of bruin worden. Nicotine in sigarettenrook vernauwt de bloedvaten in het tandvlees, waardoor het tandvlees minder goed wordt doorbloed.12
Zwangerschap en vruchtbaarheid
Roken tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op vroeggeboorte, laag geboortegewicht, vertraagde ontwikkeling en andere complicaties. Bovendien kan roken de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen verminderen.
Hoe zit dat met ‘vapen’?
Het overstappen van gewone sigaretten naar e-sigaretten zien we nog vaak als ‘gezonder’ alternatief. Hoewel je met een e-sigaret geen teer en sommige andere schadelijke stoffen inademt, zijn ze niet vrij van risico’s. Zo krijg je met een e-sigaret nog steeds nicotine binnen, naast nog een heleboel andere chemicaliën. Wetenschappers zeggen daarom dat we ‘vapen’ (elektronisch roken) als net zo gevaarlijk als traditioneel roken moeten beschouwen.13
Achter de rook: wat nicotine doet met je lichaam
Inzicht in wat nicotine met je lichaam doet, kan je de kracht en motivatie geven om de controle te krijgen over deze gewoonte. Onthoud dat je het niet alleen hoeft te doen. Durf je omgeving om hulp te vragen of maak gebruik van beschikbare hulplijnen.
Referenties
- Siegmund, B., Leitner, E., & Pfannhauser, W. (1999). Determination of the nicotine content of various edible nightshades (Solanaceae) and their products and estimation of the associated dietary nicotine intake. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 47(8), 3113–3120.
- Widysanto, A., Combest, F. E., Dhakal, A., et al. (2024). Nicotine Addiction. In StatPearls [Internet]. Treasure Island, FL: StatPearls Publishing.
- Goriounova, N. A., & Mansvelder, H. D. (2012). Short- and long-term consequences of nicotine exposure during adolescence for prefrontal cortex neuronal network function. Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine, 2(12), a012120.
- Ren, M., Lotfipour, S., & Leslie, F. (2022). Unique effects of nicotine across the lifespan. Pharmacology, Biochemistry, and Behavior, 214, 173343.
- Campos, M. W., Serebrisky, D., & Castaldelli-Maia, J. M. (2016). Smoking and Cognition. Current drug Abuse Reviews, 9(2), 76–79.
- Onor, I. O., Stirling, D. L., Williams, S. R., Bediako, D., Borghol, A., Harris, M. B., Darensburg, T. B., Clay, S. D., Okpechi, S. C., & Sarpong, D. F. (2017). Clinical Effects of Cigarette Smoking: Epidemiologic Impact and Review of Pharmacotherapy Options. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(10), 1147.
- US Department of Health and Human Services. (2014). The health consequences of smoking—50 years of progress: a report of the Surgeon General.
- Saint-André, V., Charbit, B., Biton, A., Rouilly, V., Possémé, C., Bertrand, A., ... & Duffy, D. (2024). Smoking changes adaptive immunity with persistent effects. Nature, 1-9.
- Carr, A. C., & Lykkesfeldt, J. (2023). Factors Affecting the Vitamin C Dose-Concentration Relationship: Implications for Global Vitamin C Dietary Recommendations. Nutrients, 15(7), 1657.
- Yazdanparast, T., Hassanzadeh, H., Nasrollahi, S. A., Seyedmehdi, S. M., Jamaati, H., Naimian, A., Karimi, M., Roozbahani, R., & Firooz, A. (2019). Cigarettes Smoking and Skin: A Comparison Study of the Biophysical Properties of Skin in Smokers and Non-Smokers. Tanaffos, 18(2), 163–168.
- Morita A. (2007). Tobacco smoke causes premature skin aging. Journal of dermatological science, 48(3), 169–175.
- Gajendra, S., McIntosh, S., & Ghosh, S. (2023). Effects of tobacco product use on oral health and the role of oral healthcare providers in cessation: A narrative review. Tobacco induced diseases, 21, 12.
- Alotaybi, M., Alzahrani, S. S., Algethmi, A. M., Alamri, N. S., Natto, Y. S., Hashim, S. T., Altammar, A., Alzubaidi, A. S., Alzahrani, I. B., & Alghamdi, A. A. (2022). E-cigarettes and Vaping: A Smoking Cessation Method or Another Smoking Innovation?. Cureus, 14(12), e32435.
