Hoe werkt onze weerstand? Alles over ons immuunsysteem!

First things first; wat betekent weerstand?

Weerstand; synoniem voor immuunsysteem, afweersysteem en ook wel immuniteit. Het is de weerbaarheid van je lichaam tegen negatieve invloeden, zowel van binnenuit als van buitenaf. De mate van je weerstand bepaalt hoe bestand je bent tegen ziektemakers en hoe snel je er weer bovenop komt.¹ 

Wat is je immuunsysteem?

Het immuunsysteem is jouw persoonlijke gezondheidsleger: gezworen te beschermen tegen alles en iedereen die een bedreiging vormt. Dit gezondheidsleger beschermt tegen bacteriën, schimmels en andere indringers, maar helpt je lichaam bijvoorbeeld ook herstellen na een blessure of operatie. 

Bloed en lymfe drijven dit complexe systeem aan. Het lymfestelsel vervoert lymfe, een vloeistof met eiwitten, afvalstoffen en witte bloedcellen, door het lichaam, zuivert het en geeft het af aan het bloed. Witte bloedcellen (lymfocyten) zijn de witte ridders van ons immuunsysteem. Bij het minste teken van problemen gaan zij direct de strijd aan.² 

Je immuunsysteem bestaat uit twee hoofdonderdelen:

• Het aangeboren immuunsysteem
• Het adaptieve immuunsysteem; dit ontwikkelt je lichaam bij blootstelling aan bacteriën of chemicaliën.

Wat is het aangeboren immuunsysteem?

Het aangeboren immuunsysteem is het snelle reactiesysteem, de first responders van onze weerstand. Dit systeem erf je van je moeder en is actief vanaf je geboorte. Zodra dit systeem een indringer signaleert, komt het direct in actie. Witte bloedcellen van dit systeem omringen en verzwelgen de ongewenste gast waardoor deze het niet overleeft. Dit type witte bloedcellen noemen we ook wel fagocyten.³ 

Leuk weetje: een druppel bloed kan tot wel 25.000 witte bloedcellen bevatten!

Fagocyten richten zich op organismen (pathogenen) die onder andere toxines veroorzaken. Toxines zijn een natuurlijk gif dat sommige organismen produceren uit bescherming. Wanneer een fagocyt een pathogeen absorbeert, scheidt de fagocyt een chemische stof uit die de lymfocyten helpt om het soort pathogeen te identificeren. De lymfocyten behoren tot het adaptieve immuunsysteem.

Wat is het adaptieve immuunsysteem?

Elke indringer van ons immuunsysteem draagt een specifiek type antigeen bij zich, een stof die zich aan het oppervlak van de pathogeen bevindt en een immuunreactie uitlokt. Lymfocyten dragen antilichamen bij zich die bedoeld zijn de antigenen van de ziekteverwekker te herkennen.

Er zijn drie hoofdtypen lymfocyten in je lichaam: B-cellen, T-cellen en natural killercellen.

• B-cellen; maken antilichamen aan die onder andere bacteriën en toxines bestrijden die het lichaam binnendringen.
• T-cellen; doden cellen in het lichaam die door virussen zijn ingenomen of aangetast zijn.
• Natural killercellen; net als T-cellen doden ze geïnfecteerde cellen. Maar in plaats van antilichamen te produceren, maken ze een speciaal enzym of een chemische stof die de cellen doodt.

Je immuunsysteem maakt nieuwe antilichamen aan zodra er een nieuw antigeen in je lichaam aanwezig is. Wanneer een antigeen jou voor de tweede keer infecteert, kan je lichaam snel kopieën maken van het overeenkomstige antilichaam. Op deze manier voorkomt je immuunsysteem snel en efficiënt een infectie.⁴ 

Fagocyten en lymfocyten maakt ons lichaam in verschillende organen aan. Dit gebeurt onder andere in:

• Adenoïden: twee klieren aan de achterkant van de neusholte.
• Beenmerg: het zachte, sponsachtige weefsel in botten.
• Lymfeklieren: kleine organen die zich door het hele lichaam bevinden en via de lymfevaten met elkaar in verbinding staan.
• Lymfevaten: een netwerk van kanalen door het hele lichaam die lymfocyten naar de lymfeklieren en de bloedbaan transporteren.
• Pleisters van Peyer: gespecialiseerd weefsel in het onderste deel van de dunne darm die vriend van vijand onderscheidt wanneer voeding door het maagdarmkanaal gaat. 
• Milt: een vuistgroot orgaan in de buikholte.
• Thymus: twee lobben die samenkomen voor de luchtpijp achter het borstbeen.
• Keelamandelen: twee knobbels links en rechts achter in de keel.

Meer over voeding ten faveure van je immuunsyteem lees je in het blog 10 voedingsmiddelen die helpen je weerstand te verhogen

Wat is een verzwakt immuunsysteem?

Wanneer je immuunsysteem verzwakt is of je weerstand lager, neemt de weerbaarheid van je lichaam af. Je bent dan minder goed in staat om ongewenste indringers te elimineren of te herstellen van bijvoorbeeld een blessure.⁵  

Een andere benaming hiervoor is immuundeficiëntie, en is onder andere te herkennen aan:

• tragere genezing van wondjes;
• vaker loopneuzen;
• terugkerende infecties zoals ontstoken tandvlees;
• algehele vermoeidheid;
• maag- of darmklachten;
• een langzamer spierherstel na je workout.

Je weerstand loopt een deuk op bij stress, slaapgebrek, te weinig lichaamsbeweging, roken, of een ongezond eetpatroon. Je ondersteunt je immuunsysteem dan door:

• gezond en gevarieerd te eten, met name voldoende groenten en fruit;
• meer water en thee te drinken, zoals groene thee of kruiden theeën;
• meer te bewegen, begin bijvoorbeeld met een dagelijkse wandeling tijdens de lunch;
• het verbeteren van je slaapkwaliteit;
• stress te vermijden of er beter mee om te gaan.

Meer lezen over het ondersteunen van je weerstand? Je leest het in ons blog Je immuunsysteem versterken: 6 leefstijl tips!

Tot slot: wees lief voor je weerstand

Zonder weerstand kunnen we namelijk niet! Start vandaag nog, met de betekenis van weerstand vers in het geheugen. Houd je gezondheidssoldaatjes in topvorm, zodat jouw immuunsysteem weer optimaal functioneert en geen strijd te groot is. En gaat het een dag wat minder, door bijvoorbeeld stress of een slechte nacht? Wees dan extra lief voor jezelf, neem wat gas terug, en bedenk wat je morgen anders gaat doen.