Wat doen plankton, algen en zeewier voor je lichaam?

Wat zijn plankton, algen en zeewier?

Het onderwaterleven omvat een diverse ecosystemen van dieren, planten, algen en micro-organismen. Algen vormen hierin de basis van de voedselketen en zijn ook nuttig voor de mens. Ze groeien snel, zijn duurzaam te kweken en minder milieubelastend dan veel andere voedingsbronnen. Maar wat zijn algen, plankton en zeewier eigenlijk?

Wat zijn algen?

Algen zijn eenvoudige, meestal eencellige organismen die leven in water en energie opwekken via fotosynthese. Daarbij zetten ze zonlicht, water en koolstofdioxide om in glucose en zuurstof. De geproduceerde zuurstof komt vrij in de omgeving en is onmisbaar voor het leven op aarde. Algen kunnen grofweg in twee groepen worden ingedeeld:

1. Microalgen zijn eencellige algen die zo klein zijn dat je ze alleen met een microscoop kunt zien. Microalgen worden soms ook wel phytoplankton genoemd en komen zowel in zoet als zout water voor. Voorbeelden zijn chlorella, een groene alg die in zoet water groeit, en spirulina, een niet-giftige blauwgroene alg die ook wel tot de cyanobacteriën behoort en in zout water leeft.
2. Macroalgen zijn meercellige algen die groter van formaat zijn, ook wel bekend als zeewier.

Wat is plankton?

Plankton is een verzamelnaam voor alle dieren en planten die voornamelijk in het water zweven en met de stroming meedrijven. Het komt van het Griekse woord 'planktos' dat 'zwervend' of 'drijvend' betekent. Ook hier zijn twee hoofdgroepen te onderscheiden:

1. Phytoplankton bestaat uit plantaardige algen of microalgen die belangrijk zijn voor het zuurstofgehalte in het water en als voedselbron dienen voor verschillende zeedieren, zoals vissen.
2. Zoöplankton zijn kleine dierlijke organismen in het water, zoals kleine kreeftachtigen, watervlooien en larven. Deze voeden zich onder andere met phytoplankton, maar fungeren ook als voedsel voor grotere zeedieren.

Wat is zeewier?

Zeewier is een macroalg met complexe structuren die lijken op bladeren, stengels en wortels. Hiermee kunnen ze zich hechten aan de bodem of andere structuren in het water. Het groeit in zowel zout als brak water – ook wel de overgang van zoet naar zeewater. Zeewier bestaat in verschillende soorten en kleuren:

• Groenwieren: zoals zeesla
• Bruinwieren: zoals wakame, kombu of kelp en zeespaghetti
• Roodwieren: zoals dulse en nori

In Japan, China en Korea staat zeewier al heel lang dagelijks op het menu, terwijl het in Nederland nog niet zoveel gegeten wordt. Zeewier kan op verschillende manieren worden gebruikt, zo wordt het gebruikt als smaakmaker of als verdikkingsmiddel.

Welke nutriënten zitten er in algen?

Algen zijn een rijke bron van eiwitten, (essentiële) vetzuren, vezels, vitamines, mineralen en bioactieve stoffen, en zijn daarom erg voedzaam.¹ De exacte samenstelling en concentratie van voedingsstoffen hangt af van de soort, seizoensveranderingen en omgevingsinvloeden.

Plantaardige eiwitbron

Sommige algensoorten, zoals spirulina en chlorella, zijn rijk aan hoogwaardige eiwitten en bevatten alle 9 essentiële aminozuren (leucine, isoleucine, valine, lysine, fenylalanine, histidine, threonine, methionine en tryptofaan). Deze aminozuren zijn onmisbaar, omdat het lichaam ze niet of slechts in zeer beperkte mate zelf kan aanmaken. We zijn dus afhankelijk van wat we via onze voeding binnenkrijgen. Algen leveren gemiddeld 40 tot 44% essentiële aminozuren. Dat is vergelijkbaar met soja en eieren, al zijn ze wel iets lager in lysine en histidine.¹

Phytoplankton en omega 3

Macroalgen bevatten doorgaans minder dan 5% vetzuren, terwijl sommige microalgen wel 20 tot 50% vetzuren kunnen bevatten.¹ Het gaat hierbij vooral om meervoudig onverzadigde vetzuren, waaronder de omega 3-vetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Deze worden vaak ‘visvetzuren’ genoemd, maar in werkelijkheid is phytoplankton de oorspronkelijke bron van omega 3. Algenolie wordt daarom steeds vaker ingezet als plantaardig alternatief voor visolie.

Kun je beter voor algenolie of voor visolie kiezen? Je leest het in ons ander blog.

Vitamines en mineralen

In algen zit een grote variatie aan vitamines, zoals vitamine A, vitamine B1, B2, B3, B5, B6, B12, C en E, en foliumzuur.¹ Hoewel vitamine B12 normaal alleen in dierlijke producten voorkomt, zit het ook in algen. De opname uit algen is echter vaak beperkt. Zo bevat spirulina vooral pseudovitamine B12 – een niet-actieve vorm die het lichaam nauwelijks kan benutten.² In chlorella zit daarentegen wel actief B12, al verschilt dit wel per product.

Daarnaast zijn algen een bron van mineralen, waaronder calcium, fosfor, magnesium, natrium, kalium, ijzer en jodium.^1,3 Vooral kelpsoorten zoals kombu, knotswier en zeespaghetti zijn bijzonder rijk aan jodium.

Macroalgen zijn vezelrijk

Vooral macroalgen bevatten niet-verteerbare koolhydraten – oftewel vezels – die als prebiotica dienen voor onze darmbacteriën.¹ Het gaat om polysachariden zoals fucoidan, laminarine en alginaten, verbindingen die uitsluitend in zeewier voorkomen.⁴

Antioxidanten: van astaxanthine tot chlorofyl

Algen bevatten verschillende carotenoïden (kleurpigmenten), waaronder astaxanthine, fucoxanthine en zeaxanthine, en polyfenolen, zoals fenolzuren, flavonoïden en lignanen.¹ De typische groene kleur is afkomstig van chlorofyl – een stof dat zonlicht opvangt en fotosynthese mogelijk maakt. Deze bioactieve stoffen zijn vaak krachtige antioxidanten.

Wat plankton, algen en zeewier voor je lichaam doen

Doordat algen, plankton en zeewier een breed scala aan nutriënten bevatten, kan het de gezondheid op vele manieren ondersteunen. We bespreken hieronder wat deze organismen voor het lichaam kunnen betekenen.

Voordelen voor je cellen

Algen bevatten allerlei antioxidanten, zoals bepaalde vitamines, carotenoïden en polyfenolen. Antioxidanten neutraliseren vrije radicalen en beschermen hiermee je lichaamscellen tegen schade van oxidatieve stress. Hoewel het onderzoek naar het effect van algen op oxidatieve stress nog beperkt is, lijken algen vooral een gunstig effect te hebben op het verminderen van oxidatie van vetten in celmembranen.^5,6

Voordelen voor je glucosestofwisseling

In wetenschappelijke studies worden positieve effecten gevonden van algen op de glucosestofwisseling. Het verlaagt zowel de nuchtere bloedsuiker als het HbA1c-gehalte (een maat voor de gemiddelde bloedsuiker) en verhoogt daarnaast het insulinegehalte in het bloed.^7-9 Insuline speelt een belangrijke rol in het verlagen van de bloedsuikerspiegel.

Er wordt daarnaast ook gedacht dat algen een remmende werking hebben op bepaalde enzymen die complexe koolhydraten afbreken tot glucose.¹⁰ Dit vertraagt de opname van glucose, waardoor de bloedsuikerspiegel stabieler blijft.

Voordelen voor je hart- en bloedvaten

Uit onderzoek blijkt dat verschillende soorten algen het LDL-cholesterol en de triglyceriden in het bloed kunnen verlagen, terwijl het HDL-cholesterol juist stijgt.^7,8,11 Dit komt mogelijk door een verminderde opname en een verhoogde uitscheiding van cholesterol.¹¹ Ook het pigment phycocyanine (gevonden in spirulina) zou de oxidatie van vetten verminderen en de activiteit van bepaalde enzymen die gunstig zijn voor de vetstofwisseling bevorderen.

Bekijk ook onze andere blogs hoe een gezonde leefstijl je cholesterolwaarde verbetert en wat is het verschil tussen HDL en LDL cholesterol.

Daarnaast toont onderzoek aan dat algen de bloeddruk kunnen verlagen.⁷ Gedacht wordt dat zeewier natrium kan binden en daarmee opname in het bloed voorkomt.¹¹ Vooral bij zoutgevoelige mensen zou dit de bloeddruk kunnen beinvloeden. Ook phycocyanine in spirulina zou de bloeddruk kunnen verlagen via het beïnvloeden van de activiteit van bepaalde enzymen.

Voordelen voor je microbioom

Verschillende polysachariden in zeewier vormen een voedingsbron voor de bacteriën in onze darmen. De inname van deze prebiotica kan de groei van gunstige bacteriesoorten en de productie van korteketenvetzuren bevorderen.³ Korteketenvetzuren dienen als energiebron voor darmcellen en ondersteunen de darmbarrière. Ook verschillende pigmenten, zoals carotenoïden en chlorofyl, zouden de bacteriesamenstelling positief kunnen beïnvloeden.¹²

Lees ons eerder verschenen blog voor tips om je stoelgang te bevorderen.

Ondersteunen van gewichtsverlies

Onderzoek wijst uit dat algen kunnen zorgen voor een afname in lichaamsgewicht, Body Mass Index (BMI) en tailleomtrek.^7,8,13 Het verminderen van de vetopname en het verhogen van het verzadigingsgevoel spelen hier mogelijk een rol bij. Alginaten in bruine zeewieren kunnen vocht en vet binden. Zo zouden ze een gellaag in de maag vormen, wat een vol gevoel kan geven.¹⁴

Tot slot

Hoewel plankton, algen en zeewier gezond en duurzaam zijn, dien je dit wel met mate te consumeren. Zo bevatten sommige zeewieren een hoog jodiumgehalte. Vooral wanneer je gezondheidsproblemen hebt of medicatie gebruikt, is voorzichtigheid geboden en overleg met je arts verstandig. Voor de meeste mensen kan het geen kwaad om wat vaker kleine porties algen op het menu te zetten. Gebruik zeewier als zoutvervanger en smaakmaker in gerechten zoals soepen, salades, sushi en burgers—en geniet zo van de zilte smaak van de oceaan.

Meer advies nodig over algen?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Lead Customer Care