Ovulatie berekenen: zwanger worden of anticonceptie

Wat is de ovulatie?

De ovulatie, of eisprong, is een maandelijks proces binnen de vrouwelijke menstruatiecyclus. De ovulatie vindt ongeveer halverwege je cyclus plaats, aan het einde van de folliculaire fase (zie figuur 1). Over het algemeen is dit ongeveer 14 dagen voordat je menstruatie start.

Tijdens de eisprong komt een volgroeide eicel vrij uit de eierstokken, waarna het eitje naar een eileider reist. Dit proces wordt aangedreven door stijgende niveaus van het luteïniserend hormoon (LH) (zie figuur 1).

Figuur 1: hormonen tijdens de menstruatiecyclus.

Het luteïniserend hormoon zorgt ervoor dat het follikel, waar het eitje inzit, volgroeit en scheurt. Hierdoor komt de eicel vrij zodat het richting de eileider kan reizen. Aangekomen in een eileider wacht de eicel 12-24 uur op bevruchting. Wanneer het eitje niet bevrucht raakt dan begint na je eisprong de luteale fase, die ongeveer twee weken later wordt gevolgd door de menstruatie.

Meer weten over de vier fasen van je cyclus? Lees dan ons blog over de menstruatiecyclus.

Wat zijn de vruchtbare dagen van een vrouw?

Technisch gezien ben je als vrouw slechts 12 tot 24 uur per maand vruchtbaar. Dit is namelijk de tijd dat een eicel na de eisprong ‘wacht’ op bevruchting in de eileider. Echter zijn er ongeveer zes dagen tijdens je cyclus waarop je zwanger kunt raken. Namelijk de vijf dagen vóór je eisprong tot één dag na je ovulatie.¹ Dit staat dan ook bekend als je vruchtbare periode.

Dit heeft te maken met het feit dat sperma tot wel vijf dagen kan overleven in de baarmoeder en eileiders. Dus zelfs als je een paar dagen vóór je eisprong onbeschermde geslachtsgemeenschap hebt, kun je zwanger raken.²

Wil jij weten wat je het beste rondom je ovulatie kunt eten? Lees dan het blog over eten volgens je menstruatiecyclus.

Ovulatie symptomen

Hoewel voor sommigen heel subtiel, zijn er absoluut signalen die je lichaam afgeeft wanneer je ovuleert. Door deze tekenen te leren kennen en te volgen, is het mogelijk je vruchtbare dagen te berekenen. We bespreken de bekendste:

Stijging van je basale lichaamstemperatuur

De basale lichaamstemperatuur (BLT) is de temperatuur van het lichaam in rust, meestal ’s ochtends gemeten direct na het ontwaken. Bij volwassenen ligt de basale lichaamstemperatuur over het algemeen tussen 36,1°C en 37,2°C. Tijdens de eisprong stijgt je progesteronniveau (zie figuur 1) wat een lichte verhoging van je basale lichaamstemperatuur veroorzaakt. Deze verhoogde lichaamstemperatuur houdt aan tot je ongesteldheid. De twee tot drie dagen voorafgaand aan deze temperatuurstijging ben je op je vruchtbaarst.

Door je basale lichaamstemperatuur voor langere tijd bij te houden, krijg je meer inzicht in je cyclus en wanneer je mogelijk vruchtbaar bent. Om je BLT bij te houden kun je cyclus trackers zoals de Daysy en Ladycomp gebruiken.

Overigens is het goed te weten dat andere factoren ook jouw basale lichaamstemperatuur kunnen verhogen, waaronder:

• Alcohol consumptie
• Roken
• Slaaptekort
• Een verhoogde lichaamstemperatuur, omdat je niet lekker bent

Lees ook ons blog over wat een normale lichaamstemperatuur is.

Veranderingen in cervixslijm (baarmoederhalsslijm)

Cervixslijm – ook wel afscheiding, cervicaal slijm of baarmoederhalsslijm genoemd – wordt afgegeven door klieren in de baarmoederhals en vagina. Het beschermt je baarmoeder tegen bacteriën en fungeert daarnaast als een soort transportmiddel voor zaadcellen. De consistentie van je cervixslijm verandert tijdens je vruchtbare dagen onder invloed van veranderende niveaus van hormonen zoals oestrogeen en progesteron.

De verandering van het cervixslijm heeft niet alleen als functie om het sperma naar een eicel te transporteren. Het helpt ook om sperma in de baarmoeder tot wel vijf dagen in leven te houden.³

Tijdens je vruchtbare dagen neemt het baarmoederhalsslijm in volume toe. Het wordt ook dunner, elastischer en helderder van kleur. Cervicaal slijm wordt in deze tijd vaak vergeleken met de consistentie van eiwit. Deze veranderingen kunnen je aanwijzingen geven over wanneer je aan het ovuleren bent.

Ovulatiepijn (mittelschmerz)

Ongeveer 40 procent van de vrouwen ervaart licht ongemak of kramp voor of tijdens de eisprong, ook wel aangeduid als mittelschmerz. Het gebeurt over het algemeen wanneer het luteïniserend hormoon (LH) piekt. Het follikel met de eicel is bijna volgroeid, maar nog niet gescheurd.⁴

Deze sensaties worden soms omschreven als een steek of speldenprik. Ze kunnen in beide eierstokken worden gevoeld en kunnen van maand tot maand in locatie en intensiteit variëren. Het ongemak stopt doorgaans binnen 3 tot 12 uur.

Verhoogd seksueel verlangen

Sommige vrouwen ervaren een verhoogd libido tijdens de ovulatie. Een verhoogd libido heeft de neiging samen te vallen met de stijging van het oestrogeengehalte en de productie van luteïniserend hormoon, waardoor de eierstokken follikels vrijgeven. Uit onderzoek blijkt dat de toename van het seksuele verlangen gemiddeld drie dagen vóór de piek van de LH-spiegel begint en ongeveer zes dagen kan aanhouden.⁵

Wil jij ook buiten je vruchtbare periode een verhoogd libido? Lees dan ons blog over libido verhogen met voeding.

Ovulatie berekenen

Bij een zwangerschapswens kan je ovulatie berekenen een manier zijn om erachter te komen wanneer jouw vruchtbare dagen zijn. In dit geval is het goed je cyclus te leren kennen zodat je weet wanneer je in je vruchtbare periode zit. Ook geeft deze kennis je inzicht in je algehele gezondheid en kan het wellicht signalen als een verminderd energieniveau of stemmingswisselingen verklaren.

Om de ovulatie te berekenen is het belangrijk dat je de volgende informatie bijhoudt:

• Datum van je menstruatie
• Beschrijving van je menstruatiebloed (kleur, consistentie, hoeveelheid)
• Beschrijving van je cervixslijm
• Je BLT-metingen
• Fysieke veranderingen, zoals kramp, een opgeblazen gevoel of gevoelige borsten
• Andere relevante informatie, zoals je stemming, libido en energieniveau

Op internet zijn er verschillende afdrukbare sjablonen te vinden waarin je deze informatie kunt bijhouden. Uiteraard bestaan er ook apps waar je deze informatie kunt invoeren en de berekeningen voor jou gedaan worden.

Hoe weet je of wel of je niet ovuleert?

Sommige vrouwen ervaren een onregelmatige eisprong of een ovulatie die volledig uitblijft. Wanneer je niet ovuleert, kun je op geen enkele manier zwanger worden.

Onregelmatige of volledig uitblijvende menstruaties zijn het belangrijkste teken dat de eisprong niet of onregelmatig voorkomt. Ook als je geen veranderingen in je cervixslijm waarneemt kan een teken zijn dat je niet ovuleert. Wanneer je een onregelmatige of wegblijvende eisprong vermoedt, is het goed je lichaamssignalen een aantal maanden bij te houden en contact op te nemen met een hormoontherapeut.

Wellicht overbodig, maar goed om te weten: wanneer je gebruik maakt van hormonale anticonceptie zoals de pil, vindt er ook geen eisprong plaats. De hormonen in de anticonceptie voorkomen de groei van follikels waardoor ovulatie uitblijft.

Lees ook ons blog met tips voor de hormoonbalans van vrouwen.

Tot slot

Kennis hebben van jouw cyclus en de symptomen leren herkennen biedt jou enorm veel kennis over jouw algehele gezondheid. Je ovulatie berekenen kan een goede manier zijn om hier inzicht in te krijgen. Heb je vragen over jouw cyclus of behoefte aan persoonlijk advies? Neem dan contact op met je huisarts, een hormoontherapeut of vraag advies op maat aan.

Advies nodig over je hormoonbalans?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur