Vraag gratis advies aan
Doe de Vitaminetest
Waarom slaapwandelen mensen en wat kun je doen?
Slaapwandelen, de een heeft er last van, de ander niet. De vage staat van het semi-bewustzijn kan zorgen voor grappige, maar ook gevaarlijke situaties. Wat is de oorzaak van slaapwandelen en hoe ga je er mee om? In dit blog ontdek je de antwoorden op deze vragen.
Lees verder onder de afbeelding
Onderwerpen in dit artikel
- Wat is slaapwandelen?
- Leeftijd en slaapwandelen
- Oorzaak slaapwandelen
- Wat kun je doen tegen slaapwandelen?
- Tot slot: slapen zonder nachtelijke uitstapjes
Wat is slaapwandelen?
Slaapwandelen is een slaapstoornis die meestal voorkomt tijdens de diepe slaap en kan variëren van enkele seconden tot een half uur. Het kan zich op verschillende manieren uiten: van rechtop in bed gaan zitten tot door het huis lopen. Slaapwandelaars herinneren zich vaak weinig of niets van deze nachtelijke uitstapjes. Uit een grootschalige studie blijkt dat naar schatting 6,9% van de mensen er ooit mee te maken krijgt. Bij volwassenen heeft ongeveer 1,5% er weleens last van, terwijl dit bij kinderen rond de 5% ligt.1
Tijdens je slaap doorloop je meerdere cycli, elk met hun eigen kenmerken. Slaapwandelen treedt meestal op in de eerste uren na het inslapen, tijdens de non-REM-slaap. In deze fase zak je normaal steeds dieper weg: je lichaam ontspant volledig en je hersenen komen tot rust. Bij slaapwandelen verloopt dit anders. Je belandt in een tussentoestand waarin een deel van je hersenen actief wordt en je lichaam in beweging brengt, terwijl je bewustzijn diep blijft slapen. Het resultaat is slaapwandelen, waarbij je onbewust handelingen uitvoert.
Wil je alles te weten komen over de verschillende slaapcycli en specifiek de REM-slaap? Bekijk dan ook de volgende blog: Wat is REM-slaap? Uitleg & hoe te verbeteren!
Symptomen bij slaapwandelen
Hoe iemand zich gedraagt tijdens het slaapwandelen kan sterk variëren. Hieronder volgen de meest voorkomende symptomen:
- Vaak met ogen open, in combinatie met een lege of starende blik.
- Rechtop in bed gaan zitten.
- Rondjes door het huis lopen, aankleden of eten gaan maken.
- Iemand gaat fietsen of autorijden, dit zijn wel zeldzame situaties.
- Onduidelijk praten of mompelen.
- Niet in staat om te reageren wanneer er tegen gepraat wordt.
- Achteraf geen besef meer van wat er gebeurd is.
Leeftijd en slaapwandelen
Slaapwandelen kan op elke leeftijd voorkomen, maar de frequentie en oorzaken verschillen per levensfase. Slaapwandelen bij kinderen is vaak onschuldig, omdat het te maken heeft met de ontwikkeling van hun slaapcyclus. Bij volwassenen komt slaapwandelen minder vaak voor, maar als het gebeurt kunnen daar verschillende oorzaken achter zitten.
Oorzaak slaapwandelen
Er zijn verschillende factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van slaapwandelen. Sommige mensen zijn er meer vatbaar voor dan anderen, dit kan met de volgende factoren te maken hebben:
1. Genetisch
Er is enig bewijs dat erfelijkheid een rol speelt bij slaapwandelen. Zo bleek uit een tweelingstudie dat eeneiige tweelingen vaker allebei slaapwandelen dan twee-eiige tweelingen. De onderzoekers schatten dat genetische factoren voor 57 tot 80% bijdragen aan het ontwikkelen van de slaapstoornis.2 Een ander onderzoek bevestigt dit verband. Wanneer één ouder slaapwandelt, blijkt het kind drie keer zoveel kans te hebben om dit ook te doen. Als beide ouders slaapwandelen, lijkt het kind zeven keer zoveel kans te hebben om slaapwandelaar te worden.3
2. Stressvolle situaties
Een ander kenmerk dat een rol kan spelen bij het veroorzaken van slaapwandelen zijn stressvolle situaties. Wanneer je veel druk ervaart of piekert, kan het een negatief effect hebben op je slaap. Daarmee bestaat ook de kans dat de overgang naar verschillende slaapfases verstoord wordt, met mogelijk slaapwandelen tot gevolg.
3. Medicijnen
Het gebruik van medicijnen is ook een mogelijke factor die slaapwandelen als gevolg kan hebben. Uit een recent overzicht van verschillende studies blijkt dat slaapmedicatie mogelijk slaapwandelen veroorzaakt als bijwerking.4
4. Alcohol- en drugsgebruik
Alcohol en drugs kunnen ook een negatieve invloed hebben op je slaapkwaliteit. De werkzame stoffen kunnen de overgangen tussen de verschillende slaapcycli verstoren. Hierdoor kunnen ze bijdragen aan het veroorzaken van slaapwandelen.
5. Slaapgebrek
Last but not least is oververmoeidheid een oorzaak. De eerder genoemde oorzaken zijn vaak ook terug te leiden tot slaapgebrek. Vandaar dat een jetlag ook de kans op een onbewuste nachtelijke wandeling kan vergroten. Kortom, slaapgebrek is een overkoepelend kenmerk dat vaak een grote rol speelt bij het ontstaan van slaapwandelen.
Wat kun je doen tegen slaapwandelen?
Er bestaat helaas geen wondermiddel om slaapwandelen te voorkomen, maar er zijn wel manieren om de kans te verkleinen. Hieronder volgen een aantal tips:
1. Zorg voor een goede nachtrust
In zijn algemeenheid is een goede nachtrust belangrijk voor je gezondheid. Niet alleen op fysiek gebied vindt er herstel plaats, maar ook je cognitieve functies komen tot rust tijdens het slapen. Een regelmatig slaapritme vasthouden is een geschikte manier om ervoor te zorgen dat je genoeg uren slaapt. Een effectieve manier om dit vol te houden is door vaste bed- en wektijden aan te houden.
Ben je benieuwd naar meer tips om slaaptekort tegen te gaan? Lees dan ook deze blog: Slaaptekort: hoe herken je het en wat kun je doen?
2. Probeer stressvolle situaties te verminderen
Het beperken van stressvolle situaties is een handige methode om het risico op slaapwandelen te verkleinen. Minder stress zorgt namelijk voor verbetering in de slaapcycli. Alleen is dit wel makkelijker gezegd dan gedaan. Stressverminderende activiteiten zoals meditatie of ademhalingsoefeningen kunnen mogelijk hulp bieden.
Wil je achter meer tips komen om je stressniveau te verlagen? Check dan ook de volgende blog: Cortisol verlagen: 10 tips om het stresshormoon te beheersen.
3. Beperk alcohol- en drugsgebruik en slaapmedicatie
Om je slaapkwaliteit te verbeteren is het verstandig om alcohol- en drugsgebruik zoveel mogelijk te beperken. Slaapwandelen en alcohol is namelijk een combinatie die mogelijk voorkomt, doordat de diepe slaap verstoord wordt. Daarnaast kan slaapmedicatie slaapwandelen veroorzaken. Beperk het gebruik hiervan waar mogelijk en bespreek alternatieven met je arts.
Tot slot: slapen zonder nachtelijke uitstapjes
Slaapwandelen ontstaat wanneer je lichaam al in actie komt, terwijl je bewustzijn nog diep in slaap is. Het komt vooral voor bij kinderen, maar kan op elke leeftijd optreden. Erfelijke aanleg speelt een rol, net als factoren als slaap en stress. Door te zorgen voor een goede nachtrust en een regelmatig slaapritme, kan je je de kans op zo’n nachtelijke wandeling verkleinen. Kortom: geef je slaap de aandacht die het verdient en bewaar je beweging voor overdag.
Referenties
- Stallman, H. M., & Kohler, M. (2016). Prevalence of sleepwalking: a systematic review and meta-analysis. PloS one, 11(11), e0164769.
- Hublin, C., Kaprio, J., Partinen, M., Heikkila, K., & Koskenvuo, M. (1997). Prevalence and genetics of sleepwalking: a population-based twin study. Neurology, 48(1), 177-181.
- Petit, D., Pennestri, M. H., Paquet, J., Desautels, A., Zadra, A., Vitaro, F., ... & Montplaisir, J. (2015). Childhood sleepwalking and sleep […]: a longitudinal study of prevalence and familial aggregation. JAMA pediatrics, 169(7), 653-658.
- Dumont, S., Bloch, V., Lillo‐Lelouet, A., Le Beller, C., Geoffroy, P. A., & Veyrier, M. (2025). […] and sleep‐related movement disorders induced by drugs in the adult population: a review about iatrogenic medication effects. Journal of Sleep Research, 34(2), e14306.
Onze sportsupplementen zijn NZVT
