Onregelmatig ongesteld: 5 mogelijke oorzaken

Hoe ziet een normale menstruatiecyclus eruit?

Het gemiddelde van 28 dagen voor een menstruatiecyclus ken je waarschijnlijk wel. Maar dat is precies wat het is: een gemiddelde. Een normale cyclus loopt ergens tussen de 21 en 35 dagen. Dat is gerekend vanaf dag één van je bloeding tot de dag voor je volgende menstruatie begint. Die bloeding zelf is meestal na 4 tot 6 dagen voorbij, al kan dat ook 2 of 8 dagen zijn.

‘Normaal’ ziet er dus niet voor iedereen hetzelfde uit. Ook heeft de één elke maand een cyclus als een klok en merkt de ander dat de lengte per maand wat varieert. Maar vanaf wanneer noem je dat onregelmatig?

Wil jij meer weten over de verschillende fases van de menstruatiecyclus? Lees dan ons blog Menstruatiecyclus: de 4 fases van je cyclus uitgelegd.

Wanneer ben je onregelmatig ongesteld?

Je bent onregelmatig ongesteld als je cycluslengte vaker dan een enkele keer buiten die 21 tot 35 dagen valt. Dat kan beide kanten op. Cycli die steeds korter zijn dan 21 dagen, of juist langer dan 35 dagen. Ook wanneer de lengte van je cyclus van maand tot maand sterk wisselt, wordt dat gezien als onregelmatig.^1,2,3

Er zijn ook vrouwen waarbij de menstruatie een aantal maanden wegblijft, zonder dat daar duidelijke redenen voor zijn zoals een zwangerschap, de overgang of de puberteit. Wanneer dit langer duurt dan 3 maanden, is het verstandig om dit even te bespreken met je huisarts.

Een cyclus die soms een paar dagen eerder of later komt is dus heel gewoon. Je bent pas onregelmatig ongesteld als het patroon structureel buiten de gangbare grenzen valt, of als je menstruatie langere tijd wegblijft.

5 mogelijke oorzaken van een onregelmatige menstruatie

Je cyclus kan om allerlei redenen uit balans raken. Hieronder vijf oorzaken die we vaak terugzien.

Stress

Sta je langere tijd onder druk, dan maakt je lichaam extra cortisol aan. Dit hormoon wordt gereguleerd door de HPA-as, die in verbinding staat met het systeem dat je voortplantingshormonen aanstuurt. Bij te veel cortisol wordt de afgifte van GnRH afgeremd. Dat is een hormoon dat nodig is voor de eisprong. Je cyclus verandert daardoor soms in lengte. Of de menstruatie blijft een tijdje helemaal uit.^5,6

Niet iedereen reageert overigens hetzelfde. Bij sommige mensen worden cycli korter onder stress, bij anderen juist langer. De richting is lastig te voorspellen en verschilt ook per onderzoek dat ernaar kijkt. Hoe jouw lichaam reageert hangt af van meerdere factoren en wisselt ook per periode.

Bekijk ook onze tips om stress te verminderen en om cortisol te verlagen.

Verstoord slaappatroon

Je slaap en je hormoonsysteem beïnvloeden elkaar. Zo kunnen wisselende bedtijden of werktijden je cyclus behoorlijk in de war schoppen.^3,7 Uit een meta-analyse onder bijna 200.000 deelnemers bleek dat mensen in ploegendiensten vaker een onregelmatige menstruatie hebben.³ Logisch ook, want je biologische klok speelt een rol bij de aanmaak van voortplantingshormonen. Structurele verstoring van je dag-nachtritme beïnvloedt daarmee mogelijk ook je hormoonbalans.^2,7

Lees ook ons blog over de voordelen van een vast slaapritme.

Te hoog of te laag lichaamsgewicht

Vetweefsel is hormonaal actief. Het bevat het enzym aromatase, dat androgenen omzet in oestrogeen. Bij een hoger vetpercentage vindt deze omzetting in grotere mate plaats. Te veel oestrogeen verstoort de hormonale balans en daarmee ook de cyclus. Uit een meta-analyse blijkt dat mensen met veel overgewicht ruim vier keer zoveel kans hebben op cyclusverstoringen.⁵

Bij een te laag lichaamsgewicht speelt het omgekeerde. Is je vetpercentage te laag, dan maakt je lichaam juist te weinig oestrogeen aan.^5,8 De hormoonhuishouding raakt dan op een andere manier uit balans.

Lees ook ons blog over hoe je gezond kunt aankomen in gewicht.

Intensief sporten

Intensieve training gecombineerd met onvoldoende voedingsinname zorgt er soms voor dat er na de inspanning te weinig energie overblijft. Dit heet ook wel “low energy availability” en komt relatief vaak voor bij sporters.^4,8 Je lichaam heeft dan niet genoeg energie over om alle functies goed te laten draaien, inclusief de voortplantingsfuncties.

De prevalentie van menstruatiestoornissen verschilt enorm per sportdiscipline. Van vrijwel nihil tot meer dan 60 procent.⁸ In sporten waar een laag lichaamsgewicht voordeel geeft, zoals turnen, hardlopen of wielrennen, komt onregelmatig ongesteld zijn vaker voor. Bewegen zelf is hier niet het probleem. Maar dat wordt het wel als voeding niet meegroeit met de trainingsbelasting, vaak nog verergerd door onvoldoende herstel.⁸

We schreven eerder al eens een blog over sporten tijdens menstruatie en de rest van je cyclus.

Hormonale overgangsfases

Aan het begin en het einde van je vruchtbare jaren is je cyclus van nature het meest variabel. De eerste jaren na je eerste menstruatie verloopt de cyclus vaak nog wat grillig. Je hormoonsysteem moet zich stabiliseren en dat duurt soms enkele jaren.¹

Richting de overgang, meestal ergens tussen je 45e en 55e, wordt de cyclus opnieuw grilliger. Hormoonspiegels fluctueren sterker en de eisprong vindt minder regelmatig plaats. Ook na het veranderen van hormonale anticonceptie, zoals het stoppen met de pil, kun je soms een tijdje onregelmatig ongesteld zijn voordat je cyclus weer een nieuwe balans vindt. Variatie in de cyclus is tijdens deze fases dus heel normaal.⁹

In een eerder geschreven blog kun je meer lezen over wat er gebeurt met je hormonen in de overgang.

Hoe ondersteun je een regelmatige cyclus?

1. Houd een vast slaappatroon aan: probeer elke dag rond dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan, ook in het weekend. Lukt dat niet door je werk? Probeer dan binnen je rooster zo voorspelbaar mogelijk te slapen en gun jezelf voldoende uren.
2. Beweeg regelmatig, maar luister naar je lichaam: matige beweging ondersteunt je hormonale balans. Merk je dat je cyclus verandert bij intensievere trainingsperiodes? Dan kan dat een signaal zijn om je voeding en rust aan te passen.
3. Eet gevarieerd en voldoende: je lichaam heeft energie en voedingsstoffen nodig om je cyclus goed te laten verlopen. Zet volop groente en fruit op het menu, vul dit aan met goede eiwitten en maak je maaltijden compleet met gezonde vetten en langzame koolhydraten.
4. Gun jezelf momenten van rust: of dat nu een wandeling is, ademhalingsoefeningen of gewoon even niks doen. Ontspanning helpt je hormoonsysteem in balans te blijven.
5. Houd je cyclus bij: noteer wanneer je menstruatie begint, hoe lang die duurt, en hoe je je voelt. Zo herken je patronen sneller en kun je veranderingen beter plaatsen.
6. Raadpleeg een arts als je twijfelt: heb je je leefstijl op orde, maar blijft je cyclus onvoorspelbaar? Of maak je je zorgen? Dan is het verstandig om dit te bespreken met je huisarts. Die kan samen met jou kijken of er iets anders meespeelt.

Tot slot: onregelmatig ongesteld en de invloed van leefstijl

Ben je ineens onregelmatig ongesteld, dan is dat vaak wel goed te verklaren. Je cyclus reageert namelijk op hoe je leeft. Op je slaap, voeding, stressniveau en beweging. Soms is het een signaal om iets aan te passen, soms hoort variatie gewoon bij de fase waarin je lichaam zich bevindt. In veel gevallen kun je zelf al een hoop doen. Blijft je cyclus onvoorspelbaar of maak je je zorgen? Dan is een gesprek met je huisarts een logische volgende stap.

Advies nodig over je menstruatiecyclus?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Lead Customer Care