De afname van vruchtbare grond en de invloed op onze voedselproductie

De afnemende bodemvruchtbaarheid

Nederland staat bekend als een voedselland; we produceren namelijk genoeg eetwaar om de bevolking van voldoende groenten en fruit te voorzien.¹ Dat we zoveel voedsel verbouwen is ook gunstig voor de export. In 2020 exporteerde we namelijk voor afgerond 96 miljard aan landbouwgoederen.²

Wanneer gewassen op een vruchtbare bodem groeien zijn ze rijk aan nutriënten; ook wel bekend als bodemvruchtbaarheid. Chemische, fysische en biologische eigenschappen bepalen hoe vruchtbaar de grond is. Een vruchtbare grond is niet alleen gunstig voor voedzame aardappelen of uien. Het is namelijk ook belangrijk voor goede waterregulatie, ziekte- en plaagwering, zuivering en het vastleggen van koolstofdioxide (C02). Een vruchtbare bodem heeft minder grondbewerking nodig om de oogst te laten groeien.^3,4

Aangezien we in ons land zoveel voedsel produceren, zou je zeggen dat dit allemaal in orde is. Maar zoals we daarnet al lieten doorschemeren is onze bodem niet meer wat het is geweest. Onze grond is namelijk aangetast door menselijk ingrijpen en dat zorgt ervoor dat de nutriënten in ons voedsel afnemen.

Oorzaak en gevolg

In Nederland telen we vele gewassen, waaronder:

Groente/knollen:

• Aardappelen
• Knolselderij
• Pastinaak
• Suikerbieten
• Uien

Fruit:

• Appels
• Peren
• Aardbeien
• Kersen

Omdat we zoveel voedsel verbouwen is de focus binnen landbouwpraktijken van kwaliteit naar kwantiteit gegaan. Deze verandering heeft invloed op de productiviteit van de bodem. Van nature houdt het ecosysteem namelijk haar vruchtbaarheid in stand door de intensieve interactie tussen de fysische bodemstructuur, het bodemvoedselweb en voedingselementen. Deze interactie zorgt ervoor dat het voedsel dat hier groeit vol zit met nutriënten.

Vanaf het moment dat de mens meer van het ecosysteem ging vragen door er veel op te bouwen, werd deze nutriëntencyclus verbroken. Met als gevolg: de gewassen kregen minder nutriënten.⁴Voedingsstoffen als zink, ijzer, koper en mangaan zijn met de tijd aanzienlijk verminderd.⁵ Hieronder volgt een overzicht:

Afname in nutriënten

Hoe meten we dat er daadwerkelijk minder voedingsstoffen in onze voeding zitten vergeleken met vroeger? Voedingswaarden van heel veel producten houden we bij in de zogenoemde NEVO tabel; een tabel van het Rijksinstituut van Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Ben je aan het kokkerellen geslagen en ben je benieuwd hoeveel vitamines en mineralen je hiermee consumeert? Dan kun je de eetwaar hier invullen en uitrekenen hoeveel je binnenkrijgt.

Los hiervan heeft de NEVO tabel ook een andere functie. Onderzoek van Louis Bolk Instituut heeft gegevens uit 2016 en 1980 met elkaar vergeleken. Hieruit blijkt dat 24 tot 51 procent van de producten uit de NEVO tabel van voedingswaarden zijn afgenomen en nauwelijks zijn toegenomen.⁵ Niet alleen in Nederland blijkt dat de nutriënten afnemen; zowel Amerikaans als Engels onderzoek tonen vergelijkbare resultaten aan.

Bodemvruchtbaarheid verbeteren

De bodem is minder vruchtbaar geworden met de jaren, maar er is ook een mogelijkheid om de vruchtbaarheid te verbeteren. Hierbij is duurzaam bodembeheer nodig door de boeren. Daarnaast dienen natuurbeheerders en beheerders van openbaar groen hier ook op te letten. Minerale mesttoevoeging is essentieel, dit dient namelijk afgestemd te worden op het bodemtype van de desbetreffende locatie. Al met al dienen we bodemleven zo min mogelijk te bewerken, zodat de gewassen zoveel mogelijk nutriënten uit de bodem kunnen opnemen.³

Voedingssupplementen als toevoeging

We horen je al denken; dus die lokale groenten van de markt vullen helemaal niet mijn dagelijkse vitamine behoefte aan? Supplementen kunnen helpen deze behoefte weer op peil brengen. In dit blog gaan we dieper in op het vraagstuk of voedingssupplementen nodig zijn voor een gezonder leven.

Zelf een moestuin beginnen

Wil je zelf het voortouw in handen nemen door groenten en fruit te verbouwen? Dit kan namelijk meerdere voordelen hebben; je bepaalt zelf hoe voedzaam de bodem is die je gebruikt. Daarnaast heb je ook zelf de bestrijdingsmiddelen in de hand. We benoemen hieronder algemene tips om zelf aan de slag te gaan in je eigen moestuin. 

• Zorg voor een goede plek met zoveel mogelijk zonlicht, minimaal 6-8 uur. Zorg er daarnaast ook voor dat er niet veel wind is, want dat kan te warme lucht aanvoeren.
• Begin met een kleine moestuin, zodat je goed overzicht hebt en eventueel later kunt uitbreiden als de planten meer ruimte nodig hebben.
• Verdeel je moestuin in minimaal vier vlakken; per vlak voeg je één gewasgroep bij elkaar.
• Bij sommige groente- en fruitsoorten kun je het beste voorzooien voordat je de gewassen in de grond plaatst. Dit kun je in een zaaibakje doen of in een potje bij de vensterbank. Voor zaaien kun je al vanaf februari doen, voordat het voorjaar van start gaat.
• Je kunt het beste in het voorjaar met de moestuin beginnen, na de vorstperiode.
• We raden je aan om je moestuin te bemesten om je gewassen smaakvol te maken. Het soort mest hangt af van de producten die je gaat verbouwen.
• Houd je moestuin het hele jaar onkruidvrij; dat is het beste voor de gezondheid van je groenten en fruit.
• Idealiter wil je geen bestrijdingsmiddelen gebruiken in je tuin. Dit is soms echter wel nodig als je bijvoorbeeld last krijgt van slakken. Gebruik in dat geval milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen. Ben je benieuwd naar informatie over pesticiden op onze groenten en fruit? Dat lees je in dit blog.

Tot slot

Al heeft de vruchtbare grond invloed op de voedselproductie, we moedigen je aan om alsnog voldoende groente en fruit te eten. Dit is tenslotte voedzaam voor ons gestel. Eventueel zou je zelf je groente en fruit kunnen verbouwen, of voedingssupplementen toevoegen aan je dagelijks eetpatroon.

We hebben steeds meer van ons ecosysteem gevraagd door veel te bouwen op landbouwgrond. Samen kunnen we dit ook weer herstellen door te zorgen voor een goede bodembeheer. En daarnaast ook zelf verbouwen in je eigen moestuintje; heb jij al ruimte gemaakt in je tuin of op je balkon?

Wil je meer weten over de afname van vruchtbare grond?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur