Functie van de prostaat: alles wat je moet weten!

De prostaat en zijn functie

De prostaat is een belangrijke klier die onderdeel is van het exocriene systeem binnen ons lichaam. Het exocriene systeem bestaat uit afvoerklieren die vloeistoffen uit het lichaam afvoeren. Onze speekselklieren zijn bijvoorbeeld ook onderdeel van dit systeem.

Deze klier is een belangrijk onderdeel van het mannelijke voortplantingssysteem vanwege de melkachtige substantie die het uitscheidt tijdens een zaadlozing, het zogenaamde prostaatvocht. Deze vloeistof heeft als primaire functie het beschermen en vervoeren van spermacellen.

Waar zit je prostaat?

De prostaat wordt ook wel de voorstanderklier genoemd en bevindt zich in het onderste bekken van de man. Het zit net onder de blaas en aan de voorkant van het rectum.¹ De klier wikkelt zich rond de urethra (urinebuis), waar urine en sperma uit het lichaam getransporteerd wordt. Boven en achter de prostaat lopen de zaadblaasjes.²

Prostaat anatomie

Een normale, gezonde prostaat weegt tussen de 20 en 30 gram en heeft ongeveer de grootte van een walnoot.¹ De klier blijft gedurende het gehele leven van de man groeien, dit is een natuurlijk hormonaal proces. Hierdoor kan – met name vanaf 50 jaar – de omvang van de prostaat het risico op ongemak vergroten. Later in dit artikel lees je meer over deze kenmerken.

Anatomisch gezien kunnen we de prostaat in verschillende kwabben (of lobben) verdelen:

• Voorkwab: dit voorste gedeelte bevindt zich recht voor de urethra. 
• Mediane kwab: dit deel heeft een kegelachtige vorm en zit tussen de twee kanaaltjes die sperma afleveren aan de zaadblaasjes en de urethra.
• Laterale kwabben, of zijlobben: de rechter en linker zijlobben vormen het grootste deel van de klier. De achterste (posterieure) delen worden gescheiden door de prostaaturethra, dit is het breedste deel van de urethra.
• Achterste kwab: het naar achteren gerichte deel is verbonden met de zijlobben. Dit is tevens het gedeelte wat de arts voelt bij een prostaatonderzoek.

Wat doet de prostaat?

De prostaat is een belangrijk orgaan binnen het mannelijke voortplantingssysteem. Het dient een essentiële functie in de gezondheid, transport en onderhoud van spermacellen.³

De primaire rol van de klier is het afscheiden van een alkalische oplossing wat we ook wel prostaatvocht noemen.⁴ Prostaatvocht bevat een enzym dat bekend staat als ‘prostaatspecifiek antigeen’, ook wel afgekort tot PSA.⁵ Deze vloeistof omringt de spermacellen en neutraliseert het gebied direct rondom het sperma.

Het prostaatvocht beschermt de zaadcellen wanneer het na een orgasme in de relatief zure omgeving van de vagina terechtkomt.4 Door het prostaatvocht kunnen de zaadcellen langer overleven, wat de kans op bevruchting vergroot. PSA speelt verder een vitale rol in de mannelijke vruchtbaarheid omdat het helpt de beweeglijkheid van zaadcellen te vergroten.

Prostaat onderzoek

Een prostaatonderzoek wordt meestal aanbevolen wanneer je typisch ongemak ervaart dat wijst op een probleem met de prostaat. Hierbij moet je denken aan:

• Moeite met beginnen of stoppen met plassen
• De blaas niet volledig kunnen legen waardoor je snel na het plassen weer aandrang voelt
• Vaker moeten plassen, met name ’s nachts
• Ongemakkelijk gevoel bij het plassen of bij de zaadlozing
• Zwakke urinestraal
• Lang nadruppelen
• Bloed in de urine of sperma

Er zijn twee soorten tests die gebruikt worden voor onderzoek:

• Een bloedtest die de hoeveelheid prostaatspecifiek antigeen (PSA) in het bloed meet. Soms worden verhoogde niveaus van PSA in verband gebracht met prostaatproblemen.⁶
• Een rectaal onderzoek, ook wel rectaal toucher genoemd. Hierbij controleert een arts via de anus op een geïrriteerde of vergrote prostaat. De arts beoordeelt de grootte, vorm, stevigheid en het oppervlak van de klier.

Een prostaat onderzoek wordt ook ingezet om mannen te screenen die een hoger risico lopen op prostaatproblemen. Aanbevelingen voor screening op prostaatproblemen worden gebaseerd op leeftijd (meestal boven de 50), algehele gezondheid en risicofactoren zoals een familiaire geschiedenis van prostaatproblemen.

Lees in ons eerder geschreven blog welke voeding kan helpen de prostaat gezond te houden.

Hebben vrouwen een prostaat?

Nee, maar vrouwen hebben wel twee kleine anatomische structuren die we kennen als de klieren van Skene. Deze klieren worden ook wel de vrouwelijke versie van een prostaat genoemd. De kliertjes zijn vernoemd naar Alexander Skene, die ze in 1880 voor het eerst beschreef. Net als bij de prostaat van een man geven de klieren een vloeistof af die de urethra smeert. 

Het is onzeker of de vrouwelijke "prostaatklieren" uitmonden in kleine kanalen aan weerszijden van de urethra, of in de urethra zelf. Desalniettemin beschouwen we de klieren van Skene als een functioneel onderdeel van het genitale- en urinestelsel van een vrouw.⁷

Tot slot

Hoewel de omvang vergelijkbaar is met een walnoot, heeft de prostaat een belangrijke functie binnen het mannelijke voortplantingssysteem. Problemen met de prostaat komen relatief veel voor bij mannen vanaf 50 jaar, met divers ongemak wat het alledaagse leven kan beïnvloeden. We adviseren daarom om contact op te nemen met je zorgverlener wanneer je prostaatproblemen ervaart.

Advies nodig over de prostaat?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur