Vervroegde overgang: wat is het en hoe herken je het?

Wat is de vervroegde overgang?

De overgang is de periode rond de menopauze. De menopauze is het moment waarop de laatste menstruatie plaatsvindt en de vruchtbare fase van een vrouw eindigt. De overgang begint wanneer de ovariële functie afneemt en de eicelvoorraad begint op te raken. Hierbij vinden veel hormonale veranderingen plaats, zoals een afname in oestrogeen en progesteron. Op een gegeven moment groeien er geen follikels (eiblaasjes) meer, vindt er geen eisprong plaats en stopt de menstruatie.

Over het algemeen begint de overgang tussen de 45 en 55 jaar en vindt de menopauze gemiddeld plaats op 51-jarige leeftijd. Bij sommige vrouwen treedt deze fase echter eerder op en stopt de menstruatie al voor het 40e levensjaar. Dit staat bekend als primaire ovariële insufficiëntie (POI).¹ Geschat wordt dat ongeveer 1 op de 100 vrouwen voor haar 40e in de overgang terechtkomt en 1 op de 1000 vrouwen voor haar 30e.

Meer over wanneer de overgang begint lees je in ons vorig blog.

Wanneer ben je vervroegd in de overgang?

Een vervroegde overgang kan vastgesteld worden aan de hand van de volgende kenmerken:

• Je bent jonger dan 40 jaar.
• Je menstruatie blijft minstens vier maanden aaneengesloten uit.
• Je FSH- en LH-waarden zijn te hoog in combinatie met een lage oestrogeen- en progesteronspiegel.

Het follikel stimulerend hormoon (FSH) zorgt voor de groei en rijping van eiblaasjes terwijl het luteïniserend hormoon (LH) de eisprong bevordert. Deze hormonen worden normaal gesproken geremd door oestrogeen en progesteron. Bij een verminderde werking van de eierstokken daalt het oestrogeen- en progesteronniveau, waardoor deze remming minder sterk is. Een hoge waarde van FSH en LH kan een indicatie zijn dat de eierstokken niet meer goed reageren op stimulatie van deze hormonen.

Daarnaast geeft het antimulleriaans hormoon (AMH) inzicht in de eicelvoorraad, maar dit is geen directe voorspeller van de overgang.

Wil je meer lezen over de hormonale veranderingen tijdens de overgang? Bekijk dan ons ander blog.

Symptomen vervroegde overgang: hoe herken je het?

Een verandering in menstruatiepatroon of het helemaal uitblijven van de menstruatie is vaak het eerste signaal van een vervroegde overgang. In het begin kan de menstruatiecyclus juist korter worden, waarna deze steeds onregelmatiger wordt en uiteindelijk helemaal stopt. Hoe dit precies verloopt, kan per vrouw erg verschillen.

Daarnaast kun je typische overgangsverschijnselen ervaren die samenhangen met de veranderingen in de hormoonhuishouding, zoals:

• Opvliegers (plotselinge warmte-aanvallen)
• Nachtelijk zweten
• Vaginale droogheid
• Hartkloppingen
• Slecht slapen
• Verminderde zin in seks
• Verminderde energie
• Concentratieproblemen
• Stemmingswisselingen en prikkelbaarheid

Op jonge leeftijd zul je misschien niet meteen denken aan de overgang. Ook het gebruik van de pil, wat klachten kan maskeren en een kunstmatige bloeding geeft, kan ervoor zorgen dat het pas laat ontdekt wordt. Wees daarom alert en maak een afspraak bij de huisarts wanneer:

• Je bent gestopt met de pil en je menstruatie niet terugkeert (als je niet zwanger bent).
• Je bent niet aan de pil of andere hormonale anticonceptie en je menstruatie stopt ineens.
• Je ervaart typische overgangsklachten zoals hierboven vermeld.

Wat zijn de oorzaken van een vroege overgang?

Hoewel het bij het merendeel onduidelijk is waardoor een vervroegde menopauze ontstaat, kunnen de volgende oorzaken hierbij een rol spelen:

• Operatie. Het operatief verwijderen van één of beide eierstokken of het beschadigd raken hiervan tijdens een operatie beïnvloedt de ovariële functie nadelig.
• Bepaalde aandoeningen kunnen invloed hebben op de ovariële functie. Bijvoorbeeld wanneer het immuunsysteem lichaamseigen weefsel in de eierstokken aanvalt.
• Genetische afwijkingen zoals een chromosoomafwijking waarbij er al bij de geboorte een kleinere eicelvoorraad aanwezig is. Ook afwijkingen in het DNA, zoals het FMR-gen, kunnen bijdragen aan een vroege overgang.
• Erfelijkheid. Wanneer andere familieleden (oma, moeder, zus) vervroegd in de overgang zijn gekomen, is de kans hierop groter.
• Roken (zowel actief als passief) vormt een risicofactor voor POI.² Dit kan de hormoonhuishouding verstoren en schade toebrengen aan de cellen van de eierstokken.
• Omgevingsinvloeden, waaronder blootstelling aan zware metalen, ftalaten en pesticiden zijn risicofactoren voor het ontstaan van POI.³ Hierbij zouden genen mogelijk een rol spelen.

De nadelen van vroeg in de overgang komen

Als de overgang vervroegd zijn intrede doet, heeft dat een grote impact op de kwaliteit van leven van een vrouw. Hieronder bespreken we de gevolgen en nadelen van vroeg in de overgang komen op de fysieke en mentale gezondheid.

Vruchtbaarheid en kinderwens

De vervroegde overgang heeft grote gevolgen voor de vruchtbaarheid en daarmee voor een eventuele kinderwens. Door de beperkte eicelvoorraad is de kans op een zwangerschap klein. Ongeveer 5 tot 10 procent van de vrouwen met POI raken op een natuurlijke manier zwanger.⁴ Deze gevolgen kunnen een grote mentale weerslag hebben, zeker als de kinderwens onvervuld blijft.

Verminderde botgezondheid

Onze botten worden continu opgebouwd en weer afgebroken. Op jonge leeftijd is de botopbouw doorgaans groter dan de afbraak en naarmate we ouder worden neemt de botopbouw af. Oestrogeen ondersteunt bot tegen dit verlies door het botmetabolisme gunstig te beïnvloeden.⁵ Tijdens de overgang daalt het oestrogeenniveau en valt deze bescherming langzaam weg. Dit kan leiden tot een afname in botdichtheid.⁶ Hormoontherapie met oestrogeen kan dit risico helpen verminderen bij POI.

Meer over het behoud van sterke botten als je ouder wordt, vind je in ons eerder verschenen blog.

Hart en bloedvaten

Vrouwen die vervroegd in de overgang komen, hebben mogelijk een iets verhoogde kans op hart- en vaatproblemen.⁷ Oestrogeen speelt namelijk een rol in het beschermen van de vaatwanden en helpt normaal gesproken de ophoping van vetten en cholesterol te beperken. Wanneer dit hormoon afneemt, kan dat evenwicht wat veranderen. Ook komen gewichtstoename, een hoger cholesterolgehalte en een stijgende bloeddruk in deze fase vaker voor.⁷ Een gezonde leefstijl kan helpen om hart en vaten sterk te houden.

Hoe je je cholesterolwaarde kunt verbeteren en je bloeddruk kunt verlagen lees je in onze vorige blogs.

Cognitieve achteruitgang

Een vroege overgang lijkt invloed te kunnen hebben op cognitie.⁸ In recent onderzoek werden bij vrouwen met POI veranderingen gezien in hersengebieden die betrokken zijn bij geheugen en concentratie, zoals de hippocampus en thalamus.⁹ Onderzoekers vermoeden dat het hormoon oestrogeen een beschermende rol speelt in deze processen en helpt bij het in stand houden van gezonde verbindingen tussen zenuwcellen.

Zorg goed voor je brein door gezond te eten en bekijk ons blog met 10x voeding voor de hersenen.

Mentale impact

De vervroegde menopauze kan emotioneel zwaar zijn en gevoelens van eenzaamheid oproepen. Herkenning en begrip vinden bij veel leeftijdsgenoten kan lastig zijn, omdat er weinig vrouwen in de nabije kring in hetzelfde schuitje zitten. Het kan je oud doen voelen, zorgen geven over lichamelijke achteruitgang en somber maken. Erover praten met je omgeving, je arts of een psycholoog is belangrijk. Bovendien kan het in contact komen met lotgenoten je herkenning en steun bieden.

Tot slot

Een vervroegde overgang brengt veel teweeg in het leven van een jonge vrouw. Je menstruatie verandert of stopt ineens, en je krijgt last van overgangsklachten, zoals opvliegers. Dit heeft een grote impact op bijvoorbeeld de gezondheid van je botten, hart en bloedvaten, maar ook een eventuele kinderwens. Het verlies van een stukje vrouwelijkheid is iets waar je op jonge leeftijd nog niet mee geconfronteerd wilt worden. Zorg daarom voor de juiste begeleiding en een goed sociaal netwerk om alle uitdagingen van deze levensfase aan te kunnen.

Meer advies nodig over de overgang?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Lead Customer Care