Feiten en fabels over cholesterol

Toch staat de antioxidant vaak in een negatief daglicht. Soms terecht, maar net zo vaak onterecht. Waarschijnlijk weet je wat je kunt doen om je cholesterolwaarden onder controle te houden en wellicht ook dat hoge LDL-cholesterolwaarden niet gezond zijn. Maar daarmee is je kennis op dit gebied allesbehalve sluitend. Lees verder om je kennis op te vijzelen.

Feit: Ongeacht je lichaamstype en leeftijd; iedereen kan een te hoog cholesterol hebben

Te zwaar zijn vergroot je kans op een hoge cholesterolwaarde, maar wanneer je een gezond gewicht hebt betekent dat niet automatisch dat je cholesterolwaarden op peil zijn. Ongeacht je gewicht, dieet en conditie, is het raadzaam de status van de vettransporteur in je lichaam op regelmatige basis te laten controleren.

Daarnaast ben je niet immuun wanneer je nog jong bent. Iedereen – kinderen inbegrepen – kan te hoge cholesterolwaarden hebben. Als de ouders er last van hebben, kunnen ook de kinderen een grotere kans hebben op hoge cholesterolwaarden.

Omdat levensstijlkeuzes je cholesterolgehalte op elke leeftijd kunnen beïnvloeden, is het belangrijk om gezonde keuzes te maken. Ook – of beter gezegd – zeker in je jongere jaren!

Fabel: Hoge cholesterolwaarden zijn altijd slecht.

Er bestaan twee vormen van cholesterol: LDL(low-density lipoprotein) en HDL (high-density lipoprotein). Tussen deze twee vormen bestaat een belangrijk verschil.

LDL: LDL brengt het cholesterol daar waar het in het lichaam nodig is. Als er echter een teveel aan LDL-cholesterol in de bloedbaan zit, blijft het achter op de wanden van slagaders, waardoor een opeenhoping ontstaat. Na verloop van tijd zorgt deze opstapeling ervoor dat de slagaders kunnen vernauwen. Hierdoor noemen we LDL-cholesterol ook wel het ‘slechte’ cholesterol.¹

HDL: HDL noemen we het ‘goede’ cholesterol, omdat het overtollig cholesterol dat in de bloedbaan circuleert terugvoert naar de lever, waar ons lichaam het afbreekt en verwijdert. Een hoog gehalte aan HDL-cholesterol verlaagt het risico op het ontwikkelen van ophopingen in de bloedvaten en kan in tegensteling tot LDL-cholesterol een beschermende werking hebben.⁵

HDL werkt als schoonmaker. De conciërge van de bloedbaan voert het LDL-cholesterol weg van de slagaders en terug naar de lever. Hier breekt het orgaan LDL af, waarna de cholesterolvorm uit ons lichaam verdwijnt. Maar HDL-cholesterol elimineert de LDL variant helaas niet volledig. Slechts eenderde tot eenvierde van het cholesterol in het bloed wordt weggevoerd door HDL.

Fabel: Al het vet is slecht voor je (cholesterol).

In tegenstelling tot veelgehoorde voedingsadviezen die vetarme diëten promoten, toont recenter onderzoek aan dat gezonde vetten noodzakelijk en gunstig zijn voor de gezondheid.^2,3,4,5

Vet is eigenlijk een belangrijk onderdeel van een gezond voedingspatroon, zo blijkt. In plaats van het volgen van een vetarm dieet, is het eerder raadzaam je te concentreren op het eten van nuttige vetten en het vermijden van de schadelijke lipiden.

Goede onverzadigde vetten (meervoudig en enkelvoudig) verlagen het risico op hoog cholesterol. Voedingsmiddelen met veel goede vetten zijn onder andere plantaardige oliën (olijfolie, koolzaadolie, sojaolie, zonnebloempit olie, maïsolie), noten, zaden en vis.

Slechte vetten (transvetten) verhogen het risico op hoog cholesterol, zelfs wanneer je ze in kleine hoeveelheden nuttigt. Transvetten komen voor in bewerkte voedingsmiddelen die zijn gemaakt met transvet uit gedeeltelijk gehydrogeneerde olie. Een aantal voorbeelden: frituurvet, chips, snoep, koekjes, kant-en-klaar maaltijden. Maar ook vlees en melk bevatten van nature een kleine hoeveelheid aan transvetten. Dit ‘’slechte’’ vet ontstaat in de maag met dank aan darmbacteriën.

Verzadigde vetten – hoewel niet zo schadelijk als transvetten – hebben in vergelijking met onverzadigde vetten een negatieve invloed op de gezondheid. Daarom adviseren we ook ze met mate te consumeren. Voedingsmiddelen die grote hoeveelheden verzadigd vet bevatten zijn onder meer rood vlees, boter, kaas en ijs. Sommige plantaardige vetten, zoals kokosolie en palmolie, zijn ook rijk aan verzadigd vet.

Vetten kunnen dus heel gezond zijn. Ons voorstel is dan ook rood vlees, koek en ijs bijvoorbeeld te vervangen voor vis, bonen of noten. Veel beter dan het graaien naar geraffineerde koolydraten.

Fabel: eieren kun je beter vermijden vanwege het hoge cholesterol.

Eieren behoren tot de meest voedzame voedingsmiddelen ter wereld. Ter illustratie, een ei bevat alle voedingsstoffen die nodig zijn om van een enkele cel een hele kip te maken! De ovaalvormige voedingsbommen hebben echter een slechte reputatie gekregen omdat de dooiers veel cholesterol bevatten. Maar het werkt niet zo zwartwit; hoe meer cholesterolrijke voedingsmiddelen je eet, hoe minder je lichaam juist produceert. Hierdoor zal het eten van een paar eieren niet meteen een hoge cholesterolspiegel veroorzaken.

Ons lichaam zorgt ervoor dat er altijd voldoende cholesterol beschikbaar is. En omdat de vetachtige stof in voeding niet altijd voorhanden is, produceert onze lever voldoende om aan de behoeften van het lichaam te voldoen.Wanneer je veel cholesterolrijk voedsel eet, begint je lever minder van de lipide stof te produceren om zo te voorkomen dat de cholesterolwaarden te hoog oplopen.^6,7 Als gevolg verandert de totale hoeveelheid cholesterol in je lichaam niet of nauwelijks.^8,9

In het geval van eierconsumptie lijkt de reactie van het individu af te hangen. Bij 70% van de mensen die participeerden in een wetenschappelijk onderzoek (Fernandez, M. L.,2006) hadden eieren immers geen effect op het totale of ‘slechte’ LDL-cholesterol. Desondanks ging Bij 30% van de mensen het LDL-niveau echter wel iets omhoog.¹⁰

Hoewel het eten van een paar eieren per dag bij sommige mensen de cholesterolwaarden in het bloed dus kan verhogen, moeten we ook de grootte van de LDL-deeltjes in acht nemen. Voor de mensen wiens LDL niveau steeg, veranderden de deeltjes namelijk van klein in groot.^11,12 Personen met overwegend grote LDL-deeltjes hebben een kleine kans op negatieve gevolgen. Dus zelfs als eieren een lichte stijging van het totale en LDL-cholesterolgehalte veroorzaken, is dat vaak geen reden tot bezorgdheid.^13,14,15

De wetenschap is duidelijk dat tot 3 hele eieren per dag volkomen veilig zijn voor gezonde mensen. Desalniettemin raden we af overmatige hoeveelheden cholesterol te verorberen wanneer je verhoogde bloedspiegels hebt. Een hoge inname kan immers een matige stijging van het cholesterolgehalte in het bloed veroorzaken.^16,17

Eet bewust en blijf in beweging

Het cholesterolverhaal is vooralsnog verre van sluitend. Essentieel is om de waarde van de vetstof in perspectief te plaatsen. Ons advies? Gebruik je gezond verstand; eet bewust en blijf in beweging. Dan verklein je in ieder geval je kans om de negatieve reputatie van cholesterol te ervaren.