Microplastics verboden: eerste stap, maar is het genoeg?

Wat zijn microplastics?

Sinds de uitvinding van kunststoffen in de vroege 20e eeuw, is plastic een groot onderdeel geworden van ons leven. Maar er is een keerzijde: naarmate plastic producten afbreken, ontstaan microplastics die onopgemerkt ons milieu binnendringen. Daarnaast worden ze bewust toegevoegd aan allerlei producten. Deze minuscule deeltjes, vaak niet groter dan een zandkorrel, wekken nu wereldwijd zorgen op over hun mogelijke impact op al het leven op aarde.

Door het jarenlange gebruik ervan zonder besef van eventuele gevolgen, zijn microplastics inmiddels overal om ons heen – in de lucht die we inademen, het water dat we drinken, en in de voeding die we eten. Maar daar is het niet bij gebleven, blijkt uit recente studies, want intussen hebben de deeltjes hun weg gevonden naar de menselijke bloedsomloop.¹ Deze realisatie is zowel alarmerend als een wake-up call voor ons allemaal.

De Europese Unie is inmiddels bezig met het implementeren van maatregelen waarmee uiteindelijk het bewust toevoegen van microplastics aan producten verboden wordt. Hoewel Europa daarmee een stap vooruit zet, blijft de vraag: is dit genoeg? De uitdaging is immens, en het volledig aanpakken van microplastics vereist mogelijk meer dan alleen regelgeving.

Waar zitten microplastics in?

Naast dat ze door afbreken van plastic afval in ons milieu terechtkomen, gebruiken fabrikanten microplastics als toevoeging in allerlei producten. Zo zorgt het in tandpasta voor een goede scrubwerking en geeft het zonnebrandcrème waterresistente eigenschappen. Het zijn dus niet alleen waterflessen die een risico vormen, maar ook minder voor de hand liggende bronnen, zoals:

• Cosmetica en verzorgingsproducten: zoals scrubs, shampoos en mascara.
• Kleding: synthetische stoffen (zoals nylon) kunnen bij het wassen microvezels afgeven.
• Huishoudproducten: denk aan schoonmaakmiddelen en wasmiddelen.
• Voedsel en dranken: denk maar plastic verpakkingen die microplastics afgeven, maar bijvoorbeeld ook vis of zeevruchten die microplastics uit hun omgeving binnenkrijgen.
• Geneesmiddelen: sommige medicijnen bevatten microplastics als hulpstoffen.

Microplastics herkennen

Wil je weten of een product bewust toegevoegde microplastics bevat, let dan op termen zoals polyethyleen (PE), polypropyleen (PP), polyethyleentereftalaat (PET), en polymethylmethacrylaat (PMMA).

Beat the Microbead, een initiatief dat zich richt op het verminderen van microplastics, deelt hier een uitgebreidere lijst. Ook kun je met de app van Beat the Microbead of hun website jouw product controleren op microplastics. Handig!

Hoe gevaarlijk zijn microplastics?

Hoewel onderzoeken naar de precieze impact van microplastics nog in volle gang is, maken wetenschappers zich zorgen:²

• Chemische stoffen: microplastics kunnen schadelijke chemicaliën bevatten. Deze stoffen kunnen, wanneer ze in het menselijk lichaam terecht komen, potentieel toxische effecten hebben.
• Ophopingen: er is bezorgdheid dat microplastics fysieke schade kunnen toebrengen aan menselijke weefsels, vooral wanneer ze zich ophopen in organen.
• Hormonale verstoringen: er zijn aanwijzingen dat bepaalde chemicaliën in microplastics hormonale processen kunnen verstoren, wat zou kunnen leiden tot allerlei gezondheidsproblemen.

Maar ook over de impact op het immuunsysteem en het spijsverteringsstelsel bestaan zorgen.² Kortom, het onderwerp microplastics raakt ons allemaal persoonlijk en roept terecht zorgen op over onze gezondheid. Verdere wetenschappelijke studies en preventieve maatregelen in ons dagelijkse leven zijn daarom heel belangrijk.

Microplastics verboden: wat houdt het in?

Sinds kort is er een EU wetgeving van kracht waarmee het door fabrikanten toevoegen van microplastics verboden wordt. Het microplastics verbod wordt in fases ingevoerd:

• Sinds oktober 2023 is het toevoegen van microplastics in bepaalde producten, zoals gezichtsscrubs en tandpasta, direct verboden. Dit betekent dat deze producten ofwel van de markt moeten worden gehaald of moeten worden aangepast. Ook geldt dit verbod op alle losse microplastics, zoals niet-biologisch afbreekbare glitter.
• Voor andere producten die wat complexer zijn, zoals bepaalde huidverzorgingsproducten, geldt een overgangsperiode van 4 tot 12 jaar. Dit geeft fabrikanten de tijd om hun producten te herformuleren en veiligere alternatieven te ontwikkelen.
• Er zijn een paar uitzonderingen op het verbod op microplastics, waaronder op medische producten zoals bepaalde soorten pillen en capsules. Dit is vanwege de specifieke medische toepassing en dat we deze producten niet zomaar kunnen missen in de gezondheidszorg.

Maar is dat genoeg?

Dat het toevoegen van microplastics verboden wordt, is een hoopvolle stap. Maar we kunnen ons afvragen of het genoeg is. Onze wereld zit immers al vol met microplastics en er is de afgelopen jaren alleen maar meer bijgekomen.³ Het voelt dan misschien een beetje alsof we proberen een oceaan leeg te scheppen met een theelepeltje.

Hoewel het verbod op microplastics in zekere zin zeker helpt, begint hier pas het echte werk. Om echt een betekenisvol verschil te maken, zullen we ons gezamenlijk moeten inspannen om verder te gaan dan alleen regelgeving.

Hoe kun je microplastics vermijden?

Microplastics helemaal vermijden is een uitdaging, aangezien ze al wijdverspreid zijn in onze omgeving. Toch zijn er manieren waarop ook jij zorgt voor minder blootstelling en bijdraagt aan het verminderen van de verspreiding:

1. Let op keurmerken: zoek naar keurmerken zoals ‘Zero Plastic Inside’ van de Plastic Soup Foundation of ‘Look for the Zero’, die aangeven dat een product vrij is van toegevoegde microplastics.
2. Bekijk ingrediënten van cosmetica: let op termen zoals polyethyleen (PE) en polypropyleen (PP) op etiketten. Zie je dit staan? Sla deze dan liever over en kies voor cosmetica zonder microplastics.
3. Gebruik geen wegwerpartikelen: zoals rietjes, bestek en drinkflessen. Kies in plaats daarvan voor herbruikbare producten, zoals een herbruikbare boodschappentas of een drinkfles van veilig materiaal.
4. Vermijd plastic verpakkingen in de supermarkt: kies voor voedsel verpakt in glas of papier of onverpakt voedsel. En als het niet anders kan, kies dan voor grootverpakkingen (dus niet die enkele verpakte paprika of voorgesneden ananas in een bakje).
5. Verhit geen plastic in de magnetron: zo bleek uit Iers onderzoek dat baby’s waarschijnlijk veel microplastics binnenkrijgen als je de melk in flesjes opwarmt in een magnetron.⁴ Verhit de melk eerst in een pannetje, laat het iets afkoelen en doe het dan in het flesje. Is plastic dat geschikt is voor de magnetron dan ook schadelijk? Hoewel er aanwijzingen zijn dat ook die bij verhitting bepaalde stoffen vrijgeven, vereist dat voor nu verder onderzoek.⁵
6. Minimaliseer zwerfafval: door geen afval achter te laten en deel te nemen aan opruimacties, help je verdere verspreiding van microplastics te verminderen.
7. Ondersteun milieuvriendelijke merken: koop bij bedrijven die actief werken aan het verminderen van microplastics in hun producten. Zo kom je zelf niet met microplastics in aanraking, en draag je bij aan milieuvriendelijke trends die het aanbod op de markt beïnvloeden.
8. Kies wat vaker voor een alternatief vervoersmiddel: slijtage van autobanden is een grote bron van microplastics.
9. Shop natuurlijke kleding en wasfilters: kies voor kleding van natuurlijke materialen en gebruik filters voor wasmachines die microvezels opvangen.
10. Maak schoon met ecologische middelen: er zijn steeds meer milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen verkrijgbaar die varianten met microplastics vervangen.

Tot slot: samen sterker tegen de onzichtbare indringer

Hoe ontkomen we aan microplastics? Ze zijn verstopt in de producten die we dagelijks gebruiken en de omgeving waarin we leven, terwijl we ons nog nauwelijks realiseren wat dit betekent voor onze gezondheid en de toekomst van onze planeet. Het is duidelijk dat deze strijd een gedeelde verantwoordelijkheid vereist.

Het EU-verbod op microplastics is daarin een belangrijke stap voorwaarts. Maar om het te winnen van deze kleine, bijna onzichtbare deeltjes, zullen we allemaal bewustere keuzes moeten maken in onze dagelijkse gewoonten.

Meer advies nodig over microplastics?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur