Hoe voedseletiketten je kunnen misleiden

Voedseletiketten lezen; hoe doe je dat?

Elk product dat in de winkel ligt heeft een etiket om ons te informeren. Op die manier kun je achterhalen of het product past binnen een gezond leven of wanneer je een product wil onderzoeken vanwege een allergie waar je last van hebt. 

Hier zijn ook strenge regels voor opgesteld door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Erg handig natuurlijk wanneer je naar gezond eten speurt, maar hoe lees je die ‘vreemde’ etiketten dan precies? Waar let je op in je zoektocht naar gezonde voeding? Dit zijn de belangrijkste punten:

Ingrediëntenlijst

Elke producent is verplicht om alle ingrediënten van het product op het etiket te vermelden. Alles wat er in het product zit moet dus op het etiket staan. Ook moeten deze ingrediënten op volgorde van hoeveelheid opgesomd worden.^1,2

Allergenen

Wanneer je last hebt van een allergie is deze erg belangrijk. De allergenen staan vermeld bij de ingrediëntenlijst, vaak opvallend of dikgedrukt. Soms staat er op het product dat het sporen van een bepaald allergeen kan bevatten. Dit omdat het is gemaakt of verpakt in een omgeving waarin dat product aanwezig is.^1,2

Voedingswaarde

Op het etiket is het ook verplicht om de voedingswaarde neer te zetten. De fabrikant vermeldt dit altijd per 100 gram. Op deze manier kun je een product beoordelen en eventueel vergelijken met een ander product. De voedingswaarden moet verplichte informatie vermelden op het etiket over calorieën (kcal), koolhydraten, suikers, eiwitten, vetten, verzadigd vet, vezels en zout (natrium).^1,2

Porties

Naast de voedingswaarden per 100 gram mag de fabrikant dit ook weergeven per portie. De fabrikant bepaalt echter de portie, waardoor het lezen lastiger is. Wij raden aan om met name te kijken naar de voedingswaarden per 100 gram. Op die manier kun je namelijk zelf beslissen wat een juiste portie voor jou is; ieder persoon is namelijk verschillend. Wat voor jou een goede portie is, kan voor iemand anders te veel zijn.^1,2

Houdbaarheidsdatum

Op een etiket is ook te vinden wat de houdbaarheidsdatum is. Erg relevant zodat je niet een product eet wat bedorven is. Er zijn twee varianten:

TGT (te gebruiken tot)

Deze datum geeft aan tot wanneer het product nog veilig gegeten kan worden. ‘Te gebruiken tot’ staat op producten die snel kunnen bederven, zoals (rauw) vlees en (rauwe) vis. De datum geeft aan dat het product tot de vermelde datum veilig te gebruiken is, daarna kunnen er gezondheidsrisico’s optreden. Aangezien bacteriën bij verse producten snel groeien is het product over de datum niet meer geschikt voor consumptie. 

THT (ten minste houdbaar)

Deze datum vertelt tot wanneer de kwaliteit van het product gegarandeerd is. Echter is het niet zo dat na de verstreken datum je het product niet meer kunt eten. Dat kan vaak namelijk wel! Ruikt het product nog goed (en beoordeel dit ook goed) gooi het dan niet weg, maar eet het gewoon op.^1,2

Meer informatie over de houdbaarheid van voedingsmiddelen kun je vinden in ons blog Hoe lang is te lang?

Claims

De claims op producten zorgen er vaak voor dat een product een bepaald stempel krijgt zoals: bron van eiwitten, vezelrijk, light of suikervrij. Dit zijn een aantal bekende claims:

Vezelrijk

Wanneer het product vezelrijk is moet het product minimaal 6 gram vezels per 100 gram bevatten of 3 gram per 100 kilocalorieën. Ook zie je dat bepaalde producten tegenwoordig vezelrijk worden gemaakt doordat er vezels aan toegevoegd zijn. Dit doet men zodat het product een claim kan krijgen. Helaas werken niet alle vezels hetzelfde waardoor het soort vezels wat toegevoegd is aan dit soort producten niet volledig vervangbaar is met vezels uit gewone producten. 

Lightproducten

Een product mag het stempel light krijgen als er 30 procent minder vet, suiker of calorieën in zit dan de gewone variant. Belangrijk hierbij is te zeggen dat wanneer een product 30 procent minder vet bevat dit niet betekent dat het ook 30 procent minder calorieën bevat. De term suggereert iets ‘gezonds’, maar in sommige gevallen zijn er veel betere producten te vinden. 

Bron van vitaminen

Dit product bevat een minimale hoeveelheid van één of meerdere vitaminen. Soms afkomstig uit het product zelf maar vaak ook toegevoegd. Zo kom je snoep tegen waar op staat dat het een bron van vitaminen is. Je kunt je dan natuurlijk afvragen in hoeverre die vitaminen relevant zijn, aangezien snoep op geen enkele manier in één adem genoemd kan worden met groenten en fruit. 

Verder staat er op het etiket vaak nog een aantal andere zaken die we in dit artikel niet hebben benoemd, omdat ze minder relevant zijn. Denk aan: e-nummers, biologisch eten (als dit het geval is), genetisch gemodificeerde organismen (als er GGO’s gebruikt zijn), de herkomst en de gezondheidsclaims van een bepaalde voedingsstof.⁴

Volgorde ingrediënten etiket

Je kon eerder al lezen dat het product verplicht is om alle ingrediënten op het etiket te vermelden. Zo kan je lezen wat je precies in je mond stopt en hoeveel van elk ingrediënt is gebruikt. Het eerstgenoemde ingrediënt is het meest aanwezig in het product, van het laatstgenoemde het minste. Door de ingrediëntenlijst te lezen krijg je een goed beeld hoe een product is gemaakt. Soms staat er op het product dat er flink wat fruit in zit, maar na het lezen van het etiket blijkt dit slechts een klein deel te zijn. Denk aan pakken yoghurt waar een afbeelding op staat met grote stukken fruit. Dit moet wel gezond zijn denk je! In werkelijkheid zit er 0,5 procent fruit in en vaak een hele boel suiker.⁵

Andere namen voor suiker

Een erg interessant maar ook misleidend ingrediënt is suiker. Het valt namelijk niet altijd te herkennen, de voedingsindustrie zet lang niet altijd de naam suiker op het etiket, maar gebruikt andere namen, zoals:³ 

• Dextrose
• Fructose
• Lactose (melksuiker)
• Glucose-fructosestroop
• Isoglucose
• Vruchtensuiker
• Honing
• Appelsap
• Ahornsiroop (maple syrup)
• Agavesiroop
• Kandij
• Appelstroop
• Bastaardsuiker
• Bruine suiker
• Karamel
• Druivensuiker
• Esdoornsiroop
• Fruitsuiker
• Invertsuiker
• Kokosbloemsuiker

Het woord suiker klinkt namelijk minder positief waardoor de producent kiest voor een term die gezonder klinkt, zoals kokosbloemsuiker. Hierbij geldt wel: suiker is een suiker en het lichaam breekt ze precies op dezelfde manier af. Ze zijn allemaal even gezond of ongezond. Eerder schreven we een artikel over suiker. 

5 tips om niet misleid te worden!

Om je extra te helpen geven we je 5 tips mee, zodat jij de zogenoemde trucjes van mijlenver aan ziet komen. Dit zijn ze:  

Tip 1: sla producten met gezondheidsclaims over

Een belangrijke truc van de voedingsindustrie is het doen van claims, die (onterecht) de indruk geven dat een product gezond is. Producenten poetsen op deze manier hun gezondheidsimago op door hun product ‘wit te wassen’. Zo is de claim ‘vetarm’ niet per se gezond; het product is weliswaar ontdaan van vet, maar om het product smaak te geven is er suiker aan toegevoegd. Deze compensatie maakt het product minder voedzaam. 

Tip 2: dit product is vrij van

Op veel producten staat tegenwoordig dat het vrij is van gluten, suiker, soja, melk, lactose of bijvoorbeeld koolhydraten. Het lijkt dan of een product gezond is, terwijl niets minder waar hoeft te zijn. Het is belangrijk om te weten wat er wél in het product zit, niet wat er niet in zit. Zo kan snoep glutenvrij zijn terwijl er wel een overdaad aan suiker in zit.

Tip 3: een keurmerk maakt een product niet gezond

Fabrikanten maken soms gebruik van bepaalde keurmerken om een product een gezond imago te geven. Zo kan er bijvoorbeeld op een reep chocolade staan dat het biologisch is. En hoewel dit klopt kan het de suggestie geven dat biologisch ook gezond is, terwijl dit niet zo is. Het product kan net zoveel suiker en/of vet bevatten als de niet-biologische variant. 

Tip 4: de term light is pure misleiding

De claim light mag alleen vermeld worden als er 30 procent minder suiker of vet is gebruikt. Wat echter vaak gebeurt is dat men bij een vermindering van vet de smaak compenseert met suiker. Het resultaat? Per saldo blijven de calorieën gelijk. 

Tip 5: misleiding met ‘lokingrediënten’

Hier zijn echt vele voorbeelden van in de supermarkt, je moet er maar eens op letten. Een pak vruchtenyoghurt waarbij op de verpakking een grote aardbei te zien is, maar waar in werkelijkheid vooral suiker in het product zit. Vanillevla wat in de schappen ligt zonder vanille of maïsbrood dat geen mais bevat maar wat een gele kleur krijgt door kleurstof. De naam van het desbetreffende product: goudeerlijk maïsbrood! Of wat dacht je van deze: bosbes-frambozensap wat in werkelijkheid bestaat uit meer dan 90 procent andere ingrediënten zoals appel- en druivensap. Dit is een kleine greep van de vele voorbeelden die je kunt tegenkomen.

Er is hier maar één advies: lees het etiket! Hetzelfde geldt overigens voor wanneer je een supplement wil aanschaffen. In dit blog schreven we hoe je het etiket van een supplement leest.

Tot slot

Het voedseletiket moet aan bepaalde regels voldoen zodat jij precies kunt beoordelen of het product bij je past. Denk aan een ingrediëntenlijst, voedingswaarden en bijvoorbeeld of er allergenen in zitten. Wees wel een beetje waakzaam voor té mooie claims, de fabrikant doet er immers alles aan om zijn of haar product aan de man te brengen. Binnen dezelfde categorie zijn er vaak veel gezondere producten te vinden dan bijvoorbeeld lightproducten. Onbewerkt voedsel is en blijft altijd de beste keuze.

Advies nodig over voedseletiketten?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur